Bilgi Nedir?
Bilgi, bir kişinin aldığı eğitimler veya edindiği deneyimler sonucunda öğrendiği, araştırdığı veya gözlem sonucu elde ettiği gerçek veya ilke bir kavramdır. Bilginin bilgi olabilmesi için hipotez, teori ve kanun kurulmalı, uygulanmalıdır. Bilgi nedir sorusunu cevaplarken her yönden incelenmesi gerekmektedir.
Epistemoloji; bilginin kapsamı, doğası ve kaynağı ile ilgilenen felsefe dalı, doğru ve haklı görüşü ifade eder.
Bilgi, felsefe, epistemoloji, psikoloji, bilişsel bilim, antropoloji ve sosyoloji gibi farklı yönlerden incelenmiştir.
Bilgi Çeşitleri
Bilgi çeşitleri veya bilgi türleri 6’ya ayrılmaktadır. Bunlar;
Gündelik bilgi
Duyu organlarını kullanarak belirlenen bilgi türüdür. Bu bilginin oluşumunda denemelerin, tecrübelerin ve gözlemlerin etkisi büyüktür. Belirli bir yönteme dayanılarak kazanılmış bir bilgi değildir. Örneğin bir limonu tattığınızda bu limon ekşiymiş demeniz. Sonuçları kesin değildir.
Teknik bilgi
İnsanların gündelik yaşamlarında hayati ihtiyaçlarını karşılamak için edindikleri bilgi topluluğuna teknik bilgi denir. Teknik bilginin iki türü vardır:
- Gündelik bilgiye dayalı teknik bilgi: İnsanın gündelik yaşantısındaki tecrübelere dayanarak iş yapmasıdır.
- Bilimsel bilgiye dayalı teknik bilgi: Bilimsel verilerden yararlanarak hayati ihtiyaçları karşılamanın pratik haline bilimsel bilgi denir. Mühendislik ve tıp bu alana girerler.
Sanat Bilgisi
Sanat bilgisi fiziksel veya somutluğa dayanmaz. Tam tersi soyutluğa dayanır. Sanat bilgisi; sanatçı ile onun yöneldiği nesne arasındaki ilgiden doğan bir bilgidir.
Dini bilgi
Tanrı’nın insanlara peygamber vasıtasıyla vahiy yolu ile bilgi göndermesine verilen isimdir. Kutsal olanla bunun karşısındaki insanın konumunu ifade eder. Dinsel bilgiye kesin iman ile inanılır, eleştirisi yapılamaz. Bu tür bilgiyi inanç olarak değerlendirmek doğru olur.
Bilimsel bilgi
Bilimsel yöntem ve akıl yürütme yoluyla varlıklar hakkında elde edilen bilgidir. Bilimsel bilgi hipotezler üretir ve bunları deneyle sınar. Deneysel testleri geçen hipotezler bilimsel bilgi olur ve kanun olarak kabul edilir.
Bilimsel bilgi özellikleri:
- Nesneldir. Bireyden bireye değişmeyip herkes için aynıdır.
- Evrenseldir. Bilim bütün bir insanlığın malıdır.
- Akla ve mantığa dayalıdır.
- Birikimli olarak ilerler.
- Sistemli ve düzenlidir.
- Eleştiriye açıktır. Aksine kanıt gösterildiği zaman bilimsel bilgi geçerliliğini yitirebilir.
Felsefî Bilgi
Şüphe edilerek başlayan düşünme yolculuğundaki şüphe edilemeyen en son düşüncedir.
Felsefi anlamda bilgi, Platon’un Theatetus diyalogundan beri gerekçelendirilmiş doğru inanç olarak tanımlanmıştır.
Felsefî bilgi özellikleri:
- Sübjektiftir.
- Eleştiricidir.
- Akla dayalıdır.
- Her sorunu aklın süzgecinden geçirir.
- Açıklamalarında bitmişlik ya da kesinlik yoktur.
- Sistemli, düzenli ve birleştirilmiş bir bilgidir