Dış Ticaret öncesinde; Ticaret mal ve hizmetlerin üretim sürecinden tüketimine kadar geçen zamanda, ekonomik değer taşıyan başka nesneler ile değiştirilmesi, alışı ve satışı anlamında kullanılmaktadır. Bu alım-satım işlemleri devamlı olarak tekrarlanmakta, işlemlerin içine birçok firma ve kuruluşun hizmetleri katılmakta ve bu işlemler karşılığında çeşitli ödemeler yapılmaktadır.
İç ve Dış Ticaret Arasındaki Farklar
Mal ve hizmet akışlarının ülke içerisinde bir bölgeden başka bir bölgeye ya da bir şehirden başka bir şehre veya aynı şehir içerisinde farklı ilçeler arasında olması iç ticaret olarak tanımlanır.
Dış ticaret birden çok ülke arasında yapılan mal alış ve satış işlemine denmektedir.
- İç ticaret yapan her ülke milli para birimini kullanmaktadır. Dış ticaret yapan ülkeler ise uluslararası kabul görmüş para birimi olan Dolar, Euro, Sterlin gibi para birimlerini kullanmaktadır.
- İç ticarette asıl amaç üretim yapıp kar elde etmek iken dış ticarette asıl amaç yurt dışı sektörler için üretim yapıp kar elde etmektir.
- İç ticaret kendi ülke sınırları içerisinde yapıldığı için aynı dil, kültür ve ticaret kanunlarını benimseyen bireyler arasında gerçekleşirken dış ticaret farklı sosyo-kültürel, dil, kültür ve ticaret kanunlarına sahip bireyler ve toplumlar arasında gerçekleşir.
- İç ticaretteki risk oranı dış ticarete göre daha azdır. Bunun sebebi ülkeler arası mesafe, alıcı ve satıcının birbirini tanımaması ve ticareti gerçekleştiren ülkelerde oluşan ekonomik ve siyasi olaylar dış ticareti iç ticarete oranla riskli kılar.
Dış Ticaretin Tarihsel Gelişimi
İnsanların farklı yaşam biçimlerini benimsemesi nedeniyle ellerinde ürün çeşitliğinin az olması sebebiyle farklı ürünlere ihtiyaç duymuşlardır. Bu nedenle takas yöntemini bulmuşlardır. Ellerinde bulunan fazla ürünleri ihtiyaç duydukları ürünlerle değiş tokuş yaparak ticarete yeni bir adım getirmişlerdir.
İnsanlar takas yöntemi ihtiyacı olduğu ürün haricinde altın, gümüş, inci gibi değerli madenleri de kullanmaya başladıkları için madenlerde bir azalma söz konusudur. Bu azalma sebebiyle insanlar ticaretin kolaylaşmasını sağlamak için parayı keşfediyorlar. İnsanların değerli madenlerin farkına varması ile bu madenlere ulaşabilmek için yeni ticaret yolları keşfederek seferler düzenlemeye başlamışlardır.
Keşifler insanlığı etkilemiş yeni kültürler, ırklar ve yeni toplumlar ortaya çıkmıştır. Bu keşifler nedeniyle bazı kesimler zenginleşirken belli kısım sömürülüp alt sınıflar oluşmuş ve bu sınıfların oluşması ilerleyen zamanlarda sanayi devriminin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Üstünlük kurmak isteyen ülkeler sanayileşme girişimlerinde bulununca ülkelerarası çıkar savaşları başlar. Böylece sömürgecilik birinci dünya savaşının en temel nedenlerinden de biri olmuştur.
Günümüzde uluslararası ticaret çeşitlilik göstererek şimdiki durumuna ulaşmıştır. Kredi kartı kullanımı, internet bankacılığı ve son hali ile e-ticaret oluşmuştur. İnternet aracılığı ile insanlar ile yüz yüze gelmeden ürününü sipariş etmektedir. Ödeme kolaylığı, ürünün en kısa sürede ulaşması, ürünün çeşitliliğinin fazla olması gibi kolay imkânlar sunmaktadır. Tüketici için çok avantajlı iken aynı durum üreticiler için de geçerlidir. Pazar koşullarını genişletir, ürün çeşitliliğini artırır, piyasadaki hâkimiyeti genişler ve küreselleşir.
İnsanoğlunun tüketim ve ihtiyaç arzusu hiç bitmemektedir ve bu nedenle ürün çeşitlilikleri, ödeme kolaylıkları, en kısa sürede ürünü teslim etme olanakları genişlemektedir. Bu nedenle insan ihtiyacını gelişen teknoloji ile her geçen gün yenilikçi bir süreç izleyeceğini göreceğiz.
Dış Ticaret Amaçları
- Dış ödemeler dengesizliklerinin giderilmesi: Ödemeler bilançosu açık veren ülkeler söz konusu açığı kapatmak için şu üç yöntemi uygulayabilirler; İthalatı azaltmak, ihracatı arttırmak ya da her iki yöntemi birlikte uygulanabilir.
- Üretim ve kaynak açığını karşılama: Gelişmekte olan ülkeler kalkınmaları için gerekli olan, ancak kendileri üretemedikleri mal, hizmet ve kaynakları yurt dışından ithal ederler.
- İç ekonomideki ürün fazlasına (pazar) sağlama: Dış ticaret iç piyasada kullanılmayan ürünlere dış pazar olanağı sağlar.
- Geniş bir piyasa hacmi: Kapalı ekonomilerde üretim iç piyasa hacmi ile sınırlıdır. Böylece dış piyasalar için üretim, piyasa darlığı engelini ortadan kaldırır.
- Dış rekabetten korunma: Ülkelerin kendi üreticilerini dış piyasaların rekabetinden koruma amacıyla aldıkları önlemlerdir.
- Ekonomik kalkınma: Dış ticaret sayesinde ülkeler birbirine yaklaşır, diğer ülkelerin ihtiyaçlarından, davranışlarından haberdar olurlar. Böylece yeni ihtiyaçlar doğar, farklı kalitede mallar talep edilir. Bu da ekonomiye dinamizm kazandırır.
- Ekonominin serbestleşmesi: Ülkeler liberal dış ticaret politikalarını uygulayarak ulusal ekonominin dünya ekonomisi ile bütünleşmesini sağlamaya çalışırlar.
- İç ekonomik istikrarın sağlanması (talebin yerli mallara yöneltilmesi): Devletler dış ticaret politikasını kullanarak söz konusu istikrarsızlıkları gidermeye çalışabilirler, örneğin korumacılık politikasının arttırılarak, talebin yerli üretime kaydırılması, dolayısıyla yerli üretimin böylelikle de istihdamın artması amaçlanabilir.
- Piyasa aksaklıklarının giderilmesi: Yurtiçindeki tekelleşmeyi gidermek için dış ticaret politikalarını uygulayarak ithal malların yurtiçine girişini kolaylaştırır ve böylece tekelleşme kırılmış olur.
- Hazineye gelir sağlanması: Dış ticarette uygulanan vergiler hazine için önemli bir gelir kaynağı oluşturur.
- Otarşi (kendine yeterlik): Bu politikayı benimseyen ülkelerde amaç ülkenin dış dünya ile olan ekonomik bağlantısını en düşük düzeye indirmektir.
- Sosyal ve siyasal nedenler: Hükümetler sosyal ve siyasi nedenlerle bazı sektörlerle ilgili malların ithalinden alınan gümrük vergilerini yükselterek endüstriyi dış rekabetten koruyabilirler.