Dış ticarette ödeme şekilleri şöyledir;
- Peşin Ödeme
- Akreditif Ödeme
- Vesaik Mukabili Ödeme
- Mal Mukabili Ödeme
- Kabul Kredili Ödeme
- Karşı Ticaret
- Müşterek Hesap ve Konsinye Satışlar
- Mahsuben Ödeme
Dış ticarette ödeme şekilleri, bazı şartlar sonrasında şirketinizde hangi modelin veya ödeme yönteminin kullanılacağı belirlenmektedir. Bunlar;
- Alıcı ve satıcı arasındaki güven endeksi
- Ülkenin genel mali politikası
- İthalatçı şirketin ödeme gücü
Bu maddeleri ithalatçı ve ihracatçı firmalar göz önünde bulundurarak en uygun ödeme şekillerini seçerler.
Peşin Ödeme
İhracatçı tarafından ithalatçı tarafa gönderilen malların ücretlerini, ithalatçı tarafından teslim alınmadan önce banka veya kendisi tarafından ihracatçıya ücretin peşin ödenmesi durumudur. Kısaca ithalatçı mal bedelini ödedikten sonra ihracatçıdan malları alabilmektedir. Bu ödeme türünde tüm riskler ithalatçıya aittir. Bu riski kaldıramayacağı düşünen ithalatçı ise ihracatçının bankasından temin edebilecek teminatlar ile garanti altına alabilmektedir.
Mal Mukabili Ödeme
İhracatçı tarafından ithalatçı tarafa gönderilen malın, ithalatçı tarafından teslim alınmasından sonra yapılan ödeme şeklidir. Mal mukabilinde olan ödeme türündeki belgeler ihraç olan mallar ile birlikte ithalatçıya gönderilir. Bu belgeleri edinen ithalatçı ise belgeleri yetkiki birimlere ibraz ederek malları teslim alabilir.
Bu yöntem ihracatçı ve ithalatçının uzun süreler boyunca iş yaptıkları ve birbirine güvendiklerinde bu yöntem tercih edilmektedir. Yeni ihracatçı veya ithalatçı bu yönetimi tercih etmeleri riskli olabilmektedir.
Kabul Kredili Ödeme
İhracatçı veya ithalatçının mal bedelini belirli bir vadede ödemeyi taahhüt eden ve ödemeye ilişkin poliçenin araç olduğu ödeme biçimidir. Bu yöntem ile satılan malın bedelinin poliçeye bağlandığı vadeyle satıcıya ödendiği bir ödeme şeklidir.
Kabul kredili ödeme yönteminde bankalar alıcı ve satıcı arasındaki ilişkiye aracılık ederler ve bu işlemlerden komisyon alırlar. Kabul kredili ödemenin üç çeşidi vardır. Bunlar şöyledir;
- Kabul Kredili Mal Mukabili Ödeme: Mal mukabili işlemlerinde ithalatçı öncelikle malı çeker ve ödemesini mevzuatta belirlenen süre içerisinde yapar. BU yöntemle ise ödeme yapması gereken süre içerisinde poliçe kabul eder ve poliçenin vadesinde ödemesini yapar. Öyleyse ithalatçı açısından ikinci bir finansman kolaylığı yaratılmaktadır.
- Kabul Kredili Akreditifli Ödeme: İhracatçının küşat mektubuna uygun olan vesaiki bankasına ibraz ettiğinde mal bedelinin tamamını tahsil etmeyip, bankası tarafından kabul edilen poliçenin vadesinde ödeneceğini garanti altına alan yöntemdir.
- Kabul Kredili Vesaik Mukabili Ödeme: Malların alıcıya gönderilmesinden sonra satıcının bankası mal bedelini tahsil etmesi yerine alıcıya poliçeyi kabul ettirdikten sonra vesaiki alıcıya teslim edip sonrasında poliçenin vadesinde mal bedelinin alıcı tarafından satıcıya ödenmesi şeklidir.
Karşı Ticaret
Bu yöntem bir nevi takas işlemidir. Alıcının malın bedelini ödemek istediği döviz cinsi paranın olmadığı ama satmak istediği malı olan kurumların başvurduğu bir yöntemdir. Bu yöntem çoğunlukla finansman zorluklarının yaşandığı ülkelere yönelik ihracatlar da görülmektedir.
Karşı Ticaretin Türleri
- Takas: Tek bir sözleşmeyle olup finansal ödemenin veya fon transferlerinin yer almadığı, birbirine şe değer iki grubunun doğrudan veya eş zamanlı olarak yer değiştirmesi işlemidir. Takas yöntemi bir defaya mahsus yapılmaktadır. Aynı müşteri ile uzun vadeli ve düzenli olarak gerçekleştirilemez.
- Kliring (Clearing): Bu anlaşmayı imzalayan ülkelerde ithalatçılar, ülkelerine ithal ettikleri malların bedelini ödemek için kendi ülkelerinde kliring hesapları açmaları ve bedeli bu yolla ödemelidirler.
- Karşı-alım (Counter-purchase): Satıcının ihracat sözleşmesindeki değerin belli bir yüzdesini karşı taraftan satın almalı veya bu satışın üçüncü tarafça gerçekleştirmesini sağlamasına dayanan bir işlem türüdür.
- Dengeleme (Compensation): İhraç edilen malın bedelinin bir kısmını veya tümünü mal karşılığı olarak alması durumudur.
Konsinye İhracat (Konsinyasyon)
Satışı yapılmamış ve satışı sonradan yapılacak olan ithalatçılara veya komisyonculara mal gönderilmesi şeklinde yapılan bir ihracat biçimidir. Konsinye ihracattan özellikle yurtdışında ihracatçının temsilcilikleri bulunuyorsa bu yöntem ile mal gönderilebilmektedir. Gönderilen malları teslim alan kişi ve kurumlar malları rayiç fiyattan satar. Bu fiyattan komisyon vb. giderler düşer ve kalan tutar banka aracılığıyla döviz cinsinden ihracatçıya gönderilir.
Mahsuben Ödeme
İhracat bedelinin tamamını veya bir kısmını mal veya hizmet ithali karşılığında ödenmesi ve arada kalan açık ücretin nakit olarak kapatılması şeklinde yapılan bir ödeme yöntemdir.
Vesaik Mukabili Ödeme
İhraç edilen malın ihracatı yapılan ülkeden nakliye vasıtasıyla yüklenerek sevk edilmesinden sonra sevkini gösteren belgeleri ihracat bedelini ödeyerek bankadan teslim alınmasıyla gerçekleşen ödeme şeklidir. Diğer bir deyişle bankadan ihracat bedelini satıcıdan tahsil ettikten sonra vesaikleri ithalatçıya teslim ettiği ödeme türüdür. İthalatçı bankadan aldığı vesaik belgeleriyle mallarını gümrükten çekebilir. Bu ödeme şekli uluslararası ticarette yaygın olarak kullanılmaktadır. İhracatçı için tahsil vekaleti daha güvenilirken, akreditifle karşılaştırıldığında daha az güvenli olduğu görülmektedir.
Vesaik Mukabili Ödeme İşleminin Tarafları
- İhracatçı
- Tahsile gönderen banka
- Tahsil eden veya ibraz eden banka
- İthalatçı
Akreditif
İhracat bedelinin güvenle ödenmesi konusunda, ihracatçının ve ithalatçının sözleşmelerindeki unsurları yerine getirmelerinin ardından ve buna dair belgeleri ibraz etmeleriyle ödemenin yapılabileceğine ilişkin düzenlemenin ithalatçının bankası tarafından düzenlenen bir yazıya akreditif denir.
Akreditif ödeme yöntemi genellikle yurtdışı alımlarda ihracatçı ve ithalatçının birbirlerine güven endeksi verememesi gibi durumlar araya uluslararası güvene sahip bankalar girmektedir. Bankalar ise akreditif olarak bu işlemleri takip ederler. Bu yöntem hem ihracatçıyı hem de ithalatçıyı okoruyan bir işlem türüdür.
Akreditif işlemi uluslararası alanda en çok kullanılan bir işlem türüdür. Bu yönüyle ihracatçıyı ve ithalatçıyı korumaktadır.
Akreditif İşlemin Tarafları
- Amir
- Amir Banka
- Muhabir Banka
- Lehtar
