Hava kirliliği hem insan yapımı hem de doğal kaynaklardan gelen tehlikeli maddelerin bir karışımıdır. Araç emisyonları, yakıt yağları ve evleri ısıtmak için doğal gaz, üretim ve elektrik üretiminin yan ürünleri, özellikle kömür yakıtlı elektrik santralleri ve kimyasal üretimden çıkan dumanlar insan yapımı hava kirliliğinin başlıca kaynaklarıdır.
Hava kirliliğine katı ve sıvı partiküller ve havada asılı kalan bazı gazlar neden olur. Bu parçacıklar ve gazlar araba ve kamyon egzozundan, fabrikalardan, tozdan, polenden, küf sporlarından, volkanlardan ve orman yangınlarından gelebilir. Havamızda asılı duran katı ve sıvı parçacıklara aerosol denir. Hava kirliliği, aerosol adı verilen katı ve sıvı parçacıkların ve belirli gazların havamıza girmesiyle olur. Bu parçacıklar ve gazlar gezegenimiz ve sağlığımız için kötü olabilir, bu yüzden onları takip etmek önemlidir.
Aerosoller Nasıl Oluşur
Havaya giren veya havadaki kimyasal reaksiyonlardan oluşan herhangi bir parçacık bir aerosol olabilir. Kömür ve petrol gibi fosil yakıtları ve odunu yaktığımızda birçok aerosol atmosfere girer. Bu parçacıklar, araba egzozu, fabrikalar ve hatta orman yangınları dahil olmak üzere birçok kaynaktan gelebilir. Partikül ve gazların bir kısmı doğrudan bu kaynaklardan gelirken, diğerleri havadaki kimyasal reaksiyonlar yoluyla oluşur.
Hava Kirliliği Oluşturan Diğer Nedenler
Atmosferdeki bazı gazlar hava kirliliğine neden olabilir. Örneğin şehirlerde ozon adı verilen bir gaz, hava kirliliğinin başlıca nedenidir. Ozon ayrıca çevremiz için hem iyi hem de kötü olabilen bir sera gazıdır. Her şey, Dünya atmosferinde nerede olduğuna bağlıdır.
Atmosferimizdeki yüksek ozon iyi bir şeydir. Güneşten gelen, radyasyon adı verilen zararlı enerjinin engellenmesine yardımcı olur. Ancak ozon yere daha yakın olduğunda sağlığımız için gerçekten kötü olabilir. Yer seviyesindeki ozon, güneş ışığı fabrikalar veya araba egzozu gibi yanan fosil yakıt kaynaklarından gelen belirli kimyasallarla reaksiyona girdiğinde oluşur. Havadaki partiküller ozonla birleştiğinde duman oluştururlar. Bu da günümüzde havanın sise benzeyen bir tür olmasını ve görüşü zorlaştırmasını sağlar.
Hava Kirliliğine Sebep Olan Partiküller
Çoğu durumda, havayı kirleten partiküller görülemez veya koklanamaz. Ancak bu, sağlık açısından tehlike oluşturacak kadar yüksek miktarlarda bulunmadığı anlamına gelmemektedir. Ek olarak, sera etkisi ile bağlantılı olan bir dizi gaz, bu gazların daha fazla ısı tutması ve dolayısıyla genel küresel ısınmaya katkıda bulunması anlamına gelir. Sera gazının en yaygın örneği, birçok endüstriyel işlemden salınan karbondioksittir. Diğer bir örnek, aynı zamanda patlayıcı bir gaz olan metandır.
Başlıca Hava Kirliliği Nedenlerine Örnekler:
Doğal Nedenler
Volkanik faaliyetler, Rüzgarlar ve hava akımları, Orman yangınları, Mikrobiyal bozunma süreçleri, Radyoaktif bozunma süreçleri, Artan sıcaklıklar
Antropojenik Nedenler
Madencilik ve İzabe, Maden atık bertarafı, Dökümhane faaliyetleri, Endüstriyel işlemler, Taşıma, İnşaat ve Yıkım, Kömür Santralleri ve Binaların Isıtılması, Atık yakma vb.
Hava Kirliliğinin İnsan Sağlığına Etkileri
Hava kirliliğinin insan sağlığı üzerinde ciddi etkileri vardır. Maruz kalma düzeyine ve solunan kirletici türüne bağlı olarak, bu etkiler öksürük ve solunum yolunun tahrişi gibi basit semptomlardan astım ve kronik akciğer hastalıkları gibi akut durumlara kadar değişebilir.
Çeşitli hava kirleticilerine uzun süre maruz kalmaya bağlı olarak cilt sorunları ve tahrişler gelişebilir ve hava kirleticileri solunduktan sonra çeşitli kanser formları gelişebilir.
İnsan sağlığı üzerinde ciddi olumsuz etkileri olan hava kirleticileri toksik ve toksik olmayan olarak sınıflandırılabilir.
Toksit Olanlar;
Kanserojen Olanlar;
Asbest, PCE, TCE, vinil klorür (VC), benzen, PAH’lar (benzo [a] piren gibi), etilen dibromür (EDB), etilen diklorür (EDC), PCBc, As, Cd, Ni, Cr, bazı Hg bileşikleri , arsenik oksit, bazı nitratlar, pestisitler / böcek öldürücüler / herbisitler, radon;
Kanserojen Olmayanlar;
- kurşun
- karbonmonoksit,
- amonyak
- aseton
Toksık Olmayan
Bu kirleticiler, oksijen tükenmesi nedeniyle yine de boğulabilir, bu nedenle belirli miktarlarda ve / veya bağlamlarda hala güvenli değildirler.
Patlayıcı olmayanlar:
- Karbondioksit
Patlayıcılar:
- metan
