Karar verme süreci, bir karar belirleyerek, bilgi toplayarak ve alternatif kararları değerlendirerek seçim yapma sürecidir.
Karar verme sürecini kullanmak, ilgili bilgileri düzenleyerek ve alternatifler tanımlayarak daha bilinçli, düşünceli kararlar vermenize yardımcı olabilir. Bu yaklaşım, mümkün olan en tatmin edici alternatifi seçme şansınızı artırır.
Kararı Belirleyin
Bir karar vermen gerektiğini anlıyorsun. Vermeniz gereken kararın niteliğini açıkça tanımlamaya çalışın. Bu ilk adım çok önemlidir.
Alakalı Bilgileri Toplayın
Kararınızı vermeden önce bazı ilgili bilgileri toplayın: hangi bilgilere ihtiyaç vardır, en iyi bilgi kaynakları ve nasıl elde edilir. Bu adım hem dahili hem de harici “çalışmayı” içerir. Bazı bilgiler içseldir: bir öz değerlendirme süreciyle arayacaksınız. Diğer bilgiler dışarıdadır: bunları çevrimiçi olarak, kitaplarda, diğer insanlardan ve diğer kaynaklardan bulabilirsiniz.
Alternatifleri Belirleyin
Bilgi topladıkça, muhtemelen birkaç olası eylem yolunu veya alternatifleri belirleyeceksiniz. Yeni alternatifler oluşturmak için hayal gücünüzü ve ek bilgilerinizi de kullanabilirsiniz. Bu adımda, tüm olası ve arzu edilen alternatifleri listeleyeceksiniz.
Kanıtı Tartın
Her alternatifi sonuna kadar uygulasaydınız nasıl olacağını hayal etmek için bilgilerinizden ve duygularınızdan yararlanın. Adım 1’de belirlenen ihtiyacın her bir alternatifin kullanımıyla karşılanıp karşılanmayacağını değerlendirin.
Bu zorlu iç süreçten geçerken, belirli alternatifleri tercih etmeye başlayacaksınız: hedefinize ulaşmak için daha yüksek bir potansiyele sahip gibi görünen alternatifler. Son olarak, alternatifleri kendi değer sisteminize göre bir öncelik sırasına yerleştirin.
Alternatifler Arasından Seçim Yapın
Tüm kanıtları tarttıktan sonra, sizin için en iyi görünen alternatifi seçmeye hazırsınız. Hatta bir alternatif kombinasyonu da seçebilirsiniz. 5. Adımdaki seçiminiz, 4. Adımın sonunda listenizin en üstüne yerleştirdiğiniz alternatifle büyük olasılıkla aynı veya benzer olabilir.
İşlem Yapın
Artık 5. Adımda seçtiğiniz alternatifi uygulamaya başlayarak bazı olumlu adımlar atmaya hazırsınız.
Kararınızı ve Sonuçlarını İnceleyin
Bu son adımda, bu kararı verdiyse Adım 1’de belirtilen ihtiyacı giderilmiş olup olmadığını kararınızın sonuçlarını düşünün ve değerlendirmek değil bir hale getirmek için sürecin bazı adımları tekrarlayın isteyebilirsiniz, tanımlanmış bir ihtiyacı karşılamış yeni karar.
Karar verme sürecinin belli aşamaları vardır. Bunlar;
- Amacın belirlenmesi
- Kontrol edilebilen değişkenlerin tespit edilmesi
- Kontrol edilmeyen değişkenlerin tespit edilmesi
- Kontrol edilen ile kontrol edilemeyen arasındaki ilişkinin belirlenmesi veya tespit edilmesi
- Amaca bağlı olarak en iyi anlamın veya kararın bulunması
- Sonuç olarak kararın verilmesi
Karar Verme Rolleri
Karar verme rolleri, seçim yapmayı ve eyleme geçmeyi ifade eder. Karar verme rolleri dört alt grupta incelenir;
- Girişimcilik rolü;
Yöneticilerin örgütün performansını yükseltecek yeni projeleri başlatması ve hayata geçirmesi ile ilgili roldür.
- Sorun çözme rolü;
Yöneticinin astları arasında veya kendi birimi ile diğer birimler arasında ortaya çıkan çatışmaları çözme ile ilgilidir.
- Kaynak sağlama rolü;
Örgütsel amaçlara ulaşabilmek için, gereksinim duyulan iş gücü, zaman, ekipman, bütçe ve diğer kaynakların nasıl elde edileceği ile ilgili olarak karar alma ve eylemde bulunmayı sağlar.
- Arabuluculuk rolü;
Arabuluculuk rolü ise, kendi örgütlerinin veya birimlerinin yararına olmak üzere, diğer kişi ve kuruluşlarla görüşmeler yapma ve pazarlık etme ile ilgilidir.
Karar Verme Modelleri
Karar Verme Süreci ikincisi olan; Karar verme modellerini seçerken şu kritaller göz önünde tutulur;
- Yöneticilerin bireysel tercihleri
- Karar verme sorunlarının programlanabilir veya programlanamaz nitelikte olup olmaması
- Sorunun belirsizlik derecelerinin durumu
Klasik Karar Modeli
- Ekonomik varsayımlar üzerine kurulmuştur.
- Normativ bir modeldir. Yönetici belirlenen normların dışına çıkamaz.
- Kapalı sistemi temsil eden üretimin, planlama ve stok kontrol sorunlarının çözümünde kullanılabilir.
Yönetsel Karar Modeli
- Yöneticilerin zor koşul ve durumlarda nasıl karar verdiklerini açıklamak için geliştirilmiştir.
- Klasik modeldeki gibi nasıl karar verilmesi gerektiği üzerinde durulmamaktadır.
- Birçok kararlar açıkça belirlenen olasılık rakamlarına dayanmamaktadır. Dolayısıyla ekonomik olarak karar verme imkanlarına sahip değildir. Buna sınırlandırılmış Rasyonellik denir.
- Karar vericilerin karar sürecinde ihtiyaç duydukları bilgileri imkansızlıkları vardır.
