Kaşgarlı Mahmut, 11. yüzyıl oğulları ile 12. yüzyılın başlarında yaşamış bir Türk dilbilimci ve yazardır. Doğum yeri hakkında kesin bir bilgi taşımayla birlikte, yoğun bir şekilde Kaşgar olarak kabul edilir.
En önemli eser Divan-ı Lügat-it Türk’tür, bu eser Türk dili üzerine yapılmış en eski sözlüktür ve Türk dili hakkında bilinen en eski yerlerden biridir. Dîvânu Lugâti’t-Türk, Türk kültürü, gelenekleri ve dilindeki dağarcığı hakkında kapsamlı bir kelime bilgi sunar.
Kaşgarlı Mahmut, aynı zamanda Türk dilinin gramerine de dağıtım sorumlusu ve Türk dilbilimine önemli bir katkı üreticisidir. Eserleri sayesinde, Türk dili ve kültürünün geçmişini anlamak için değerli bir kaynak haline gelmiştir.
Kaşgarlı Mahmut, yaşamı hakkında çok fazla bilgi yok ancak Dîvânu Lugâti’t-Türkkendisi hakkında bilgi verdi. Eserinde Türk boyları, Türk kültürü, Türk dili ve grameri hakkında ayrıntılı bilgiler aktarılmıştır. Kaşgarlı Mahmut’un eseri, Türk dilinin evrimi ve Türk kültürünün gelişimi hakkında önemli bilgiler içermektedir.
Divan-ı Lügat-it Türk, 22 bölümden oluşur ve her bölümde bir karaktere ayrılır. Eser, Türk dili ile ilgili yaklaşık 7.000 kelimeyi ayrıntıları ve kelime kökenleri hakkında bilgi verir. Ayrıca, Türk kültürü, gelenekleri, toplumsal yaşamı ve tabiatı hakkında da bilgiler içerir.
Kaşgarlı Mahmut, Türk dilinin gramerini de incelemiş ve eserinde Türkçe’nin yapısı hakkında ayrıntılı bilgiler vermiştir. Gramer konuları arasında kelime çeşitleri, cümle yapısı, isim-fiil uyumu, zaman kipleri ve dilin genel özellikleri bulunmaktadır.
Dîvânu Lugâti’t-Türk, Türk kültürü ve dilinin tarihini anlamak için önemli bir kaynak olarak kabul edilir. Kaşgarlı Mahmut’un eseri, Türk dilbiliminde bir dönüm noktası olarak kabul edilir ve Türk dilinin tarihi üzerine yapılan muhafaza temel bir kaynak olarak kullanılır.
Divan-ı Lügat-it Türk eseri, Türk dilinin ve kültürünün anlaşılması için önemli bir kaynak olarak kabul edilmiş ve övgüyle karşılanmıştır.
Divan-ı Lügat-it Türk, Kaşgarlı Mahmut ve eseri Dîvânu Lugâti’t-Türk, Türk kültürü ve dilinin önemli bir parçası olarak kabul edilir. Kaşgarlı Mahmut’un eseri, UNESCO’nun Dünya Belleği bölümleri 2006 yılında dahil edilmiştir. Bu eserin kültürel ve tarihi değeri ve önemini vurgulayan bir başarıdır.
Ayrıca, Türk Dil Kurumu tarafından düzenlenen dil ve edebiyat yarışmalarında, Kaşgarlı Mahmut ve Dîvânu Lugâti’t-Türk eseri ödül verilmektedir.
Kaşgarlı Mahmut Eserleri
Kaşgarlı Mahmut, XI. yüzyılda yaşamış bir Türk dil bilginidir. Divânu Lügati’t-Türk adlı eseriyle ünlüdür. İşte onun hayatı ve eserleri:
- Divânu Lügati’t-Türk: Bu eser, Türkçe dinindeki ilk sözlük ve ansiklopedi olarak kabul edilir. Kaşgarlı Mahmut, bu eserde yaşadığı dönemdeki Türk illerinin ve boylarının kullandığı ağızları canlı olarak tespit etti. Ayrıca Türkçe’nin zenginliğini ve Arapça ile Farsça yanındaki değerini ispata çalıştı. Eserin el yazması tek kopyası Fatih Millet Kütüphanesi’nde bulunmaktadır.
- Kitâbu Cevâhirü’n-Nahvi Lügâti’t-Türk: Bu gramer kitabı, Türkçeyi Araplara öğretmek amacıyla yazılmıştır.
Kaşgarlı Mahmut, Türk dilinin gelişimine büyük katkıda bulunmuş ve Türk kültürünü Araplara tanıtmış bir bilim insanıdır. Eserleri, Türk dil birliğinin sağlanmasına önemli katkılarda bulunmuştur. Kabri, Doğu Türkistan’da bulunan Kaşgar şehrine 35 kilometre uzaklıktaki Azak köyündedir.
Kaşgarlı Mahmut Ölümü
Kaşgarlı Mahmut’un ölüm tarihi hakkında kesin bir bilgi yok. Ancak, onun Divan-ı Lügat-it Türk eserinde, Selçuklu Sultanı Tuğrul Bey’e ithaf ettiği kalıntılar, Tuğrul Bey’in 1063 yılında cehennemden bahsetmesi nedeniyle, Kaşgarlı Mahmut’un 1060’lı izleyen sonları veya 1070’li yıllarda çalınması muhtemeldir. .
Kaşgarlı Mahmut’un ölümü hakkında kesin bir bilgi verilmesine rağmen, Dîvânu Lugâti’t-Türk’ün ölümsüz eseri olarak kabul edilir. Eseri, Türk dilinin ve kabul kültürünün gelişimini anlamak için önemli bir kaynak olarak kullanılır ve Türk dilbiliminde bir dönüm noktası olarak verilir.
