Örgüt Yapısını Etkileyen Faktörler dört durumdan oluşmaktadır.
Örgütün Stratejik Amaçları
Maliyet liderliği ve maliyet düşürmeye odaklanma halinde örgütler işletmenin içsel verimliliğini arttırmaya çalışırlar.
Düşük maliyet stratejisinde kaynakların etkin kullanımının ön plana çıktığı ve uzmanlığın önemli olduğu düşünülürse, fonksiyonel örgüt yapıları en uygun organizasyon biçimi olacaktır.
Farklılaştırma veya farklılaştırmaya odaklanma stratejisinde örgüt, amaç olarak yenilikçi ürünler geliştirmeye önem vermektedir. Bu amaca en uygun örgüt yapısı, takım çalışması yapabilen yapıdır.
Örgütün Çevresi
Departmanları birlikte çalıştırmaya yönlendirmek, yatay ilişkileri arttıracak önlemler (aracı yöneticiler, ürün yöneticileri, program ve proje yöneticileri) almak ön plana çıkmaktadır.
Örgüt değişime uyum gösterebilmek ve esnek bir yapıya sahip olmak zorundadır.
Çevre koşulları belirginse, kuralların, biçimsel yapı ve merkezi karar verme sisteminin olduğu mekanik örgütlenme biçimi geçerli olmaktadır.
Örgütün Büyüklüğü ve Yaşam Evresi
Küçük işletmeler çok az iş bölümüne, az sayıda resmi kurallar ve düzenlemelere, sınırlı sayıda kurmay personele, içsel kontrol sistemlerinin belirgin olmadığı bir yapıya sahiptir.
Büyük boyutlu işletmelerde iş bölümü ileri düzeydedir. Bürokratik kurallar ve düzenlemeler ile içsel kontrol sistemleri oluşturulmuş bulunmaktadır. Örgüt bu haliyle bürokratik ve mekanik niteliktedir.
Örgüt, doğuş evresinde, esnektir.
Gençlik evresinde, orta boyutta bürokratikleşmenin eşiğinde bir işletme niteliği taşımaktadır.
Orta yaşlılık (mid-life) evresinde, bürokrasinin işareti olan politikalar ve prosedürler oluşturulmuştur.
Örgüt, olgunluk süresine gelince, çok büyük bir boyuta ve çok geniş bir bürokratik yapıya sahip olmuştur.
Üretim ve Hizmet Teknolojilerinin Niteliği
Yapı teknolojiye uyum sağlamak için tasarlanır. Başka bir ifade ile, teknoloji yapıyı şekillendirir. Üretim teknolojisini kendi içinde üç grupta ele alabiliriz. Bunlar;
- Siparişler üzerine yapılan üretim
- Kitle üretimi
- Kesintisiz süreç üretimi
Teknik karmaşıklık ne kadar artarsa, örgüt yapısında biçimselleşme ve merkezileşme. O ölçüde artmaktadır.
Esnek üretim teknolojisi ile örgüt yapıları, daha az yönetsel personelle, yatay haberleşme ve takım yönelimli organik, bürokratik kuralların daha az olduğu ve yetkilerin alt kademelere devredilebildiği özelliklere sahip olmaktadır.
Hizmet örgütleri insanlar üzerine odaklanmışlardır. Üretim işletmeleri ürettikleri çıktılar (ürünler) üzerine odaklanmışlardır.
Rutin hizmet teknolojilerin olduğu örgüt yapılarında, mekanistik eğilim görülmektedir. Rutin olmayan hizmet teknolojilerinin bulunduğu örgütlerde, örgüt yapıları organik özelliktedir. Hizmet edenler müşterilerin ihtiyaç, amaç, beklenti ve sorunlarının neler olduğunu çok iyi bilmelidirler. Örgüt Yapısını Etkileyen Faktörler bunlardan ibarettir.