Site icon Kültür Denizi

Ticari İşletme Nedir?

Ticari İşletme

Ticari İşletme

Ticari İşletme; Kazanç sağlamayı hedefleyen, devamlı ve bağım­sız olarak faaliyet gösteren ve esnaf işletmesinden büyük olan ticarethane, fabrika ve ticari şekilde işletilen diğer müesseselere ticari işletme denir. TTK esas olarak ticari işletmenin sistemini benimsemiştir. Bu sebeple TTK ‘da birçok konu ve kavram düzenlenir ve tanımlanırken ticari işletmenin kavramından yola çıkılmaktadır. Mesela, ticari iş, hüküm, dava, tacir sıfatı, kollektif ve komandit şirketlerin amacı, ticari mümessil ticaret işleri tellalı ve acentelik gibi kavramların belirlenmesinde ticari işletmenin kavramı esas alınmaktadır.

TTK ticari işletmenin kavramını esas almakla birlikte ticari işletmeyi tanımlamamıştır. Bunun yerine, kanunun 11-13. maddelerinde hangi işletmelerin ticari işletmeler sayılacağı 17. maddede ise hangi işletmelerin ticari işletme sayılmayacağı hususları belirlenmiştir. Yani TTK ticari işletmeler kavramını tamamlamak yerine, ticari işletme sayılan ve sayılı yan müesseseleri belirtmek suretiyle dolaylı bir yol seçmiştir. Şüphesiz kanunda ticari işletmenin tanımına yer vermemesi bir eksikliktir.

TTK ‘da önce “Ticarethane, fabrika ve ticari şekilde işletilen diğer müesseseler” in ticari işletme sayılacağı belirtilmektedir. Sonra ticarethane sayılan müesseseler 12 bend halinde sayılmakta, fabrikacılık ise tanımlanmaktadır. Son olarak ise ticari şekilde işletilen diğer müesseseler belirlenmektedir.

Ticari işletmenin kavramı belirlenmesinde daha sağlam kriterler belirleyen bir hüküm Ticaret Sicili Tüzüğü (TST) 14. maddesinde bulunmaktadır. Buna göre ” Bir sağlamayı hedef tutmayan veya devamlı olmayan faaliyetlerle TTK’ nın 17. maddesinde tarif edilen esnaf faal sınırlarını aşmayan faaliyetler ticari işletme sayılmaz”.

Görüldüğü üzere TTK ‘da esas olarak ticari işletme kavramı, sayılan müesseseler belirlenmek suretiyle or­taya konulmuşken, TST’ de bir işletmenin ticari işletmeler arasında sa­yılması için aranan özellikler belirlenmiştir. Bu özellikler kazanç sağlamayı hedeflemek, devamlılık ve esnaf işlet­mesinin hacmini aşmaktır.

TTK’ nın temel kavram olarak kabul ettiği ve diğer birçok konuyu belirlemede esas kavram saydığı ticari işletme kavramı teknik, hukuki ve özel bir kavramdır. Bu yönüyle ekonomi ve işletme bilimlerindeki işletme kavramından farklı ve özel anlamları vardır. Kar amacı güden, bağımsız olarak emtia veya hizmet üreten ya da bunların ticaretini yapan bütün müesseseler ekonomik anlamda işletmedir.

Ancak, her ekonomik işletmenin bir ticari işletmeler olduğunu söylemek mümkün değildir. Bir iktisadi işletmenin ticari işletmeler arasında sayılması için, TTK ‘da belirlenen tiplerden birine girmesi ve buna ilave olarak TST’ de belirlenen özelliklerin tamamım birlikte taşıması gerekir. Bu anlamda, TTK 11 ve 12. maddelerde sayılan ve tanımlanan ticarethane ve fabrikaların ticari işletmeler arasında sayılması esastır.

Ancak, bunların TST’ de ki özellikleri taşımadığının tespiti halinde bunlar da ticari işletmeler olarak sayılmazlar. Buna karşılık TTK. m. 13’de ta­nımlanan ticari şekilde işletilen diğer müesseselerin ise ticari işletme sayılmamaları esastır. Bunların ticari işletmeler sayılması için hem TTK. m. 13’de hem de TST’de belirlenen özellikleri birlikte taşımaları gerekmektedir.

Exit mobile version