Türk Nedir
Türk; “Meydana gelmiş, türemiş, gelişmiş, töre sahibi, kanun ve intizam sahibi, güçlü, kuvvetli, deniz kenarında oturan adam, devlete bağlı halk, olgunluk çağı” sözcük anlamlarıdır.
Tarihte İlk Yazılı Türk Kaynak
Türk adı ilk defa milattan önce 1328’de Çin kaynaklarında “Tukiyu” şeklinde geçmektedir.
Özel İsim Olarak Türk Adı
İlk defa Altaylı kavimleri karşılamak için 420 tarihinde bir “pers” metninde geçmektedir. Daha sonra 515 tarihinde “hun” adı ile beraber “Türkhun” (güçlü hun) şeklinde kullanılmıştır.
Devlet ve Millet Olarak İlk Türk İsimleri
İlk defa 585 tarihinde Çin imparatorunun işbaraka kağana “Büyük Türk Hükümdarı” diye ifade etmesi ile geçer.
Tarihte Türk Adı İle Kurulan İlk Devlet
Göktürklerdir.
Divan-ı Lügatit Türk’e Göre Türk Adı
Tanrı dünya güneşin Türk burçlarında doğmuştur. Türkleri dünyanın en güzel coğrafyasına yerleştirmiştir. Tanrı Türklere adını bizzat kendisi vermiştir. Onun doğuda Türk’ler adında askerleri vardır. Hangi millete kızarsa onların üzerine Türkleri göndererek onlara büyük ders verir.
Tevrata Göre Türk Adı
Hz. Nuh’un 3 oğlundan biri olan Yafes’in en küçük oğlu Türk’ten gelmektedir.
Aveste’ya Göre Türk Adı
İran kökenli bilgiye göre Dünya’nın sahibi olan Feridun dünyayı 3 oğlunun arasında paylaştırmıştır.
Türklerin Kullandığı Alfabeler
Sesler, yazı dilinde harf adı verilen çeşitli sembollerle gösterilmektedir. Alfabe belirli bir sıraya göre dizilmiş belli sayıda harfin bütünüdür. Türkler tarihi, coğrafi, sosyo-ekonomik, siyasi, din inançlarının değişmesi vb. olaylar neticesi ile birçok alfabe kullanmışlardır. Türklerin sık kullandığı alfabeler şunlardır;
Göktürk Alfabesi
7.yüzyıl ile 9.yüzyıl arasına Göktürkler tarafından kullanılmıştır. Göktürk alfabesi 4’ ü sesli, 26’sı sessiz, 8’i bitişken olmak üzere toplam 38 adet harften oluşmaktadır. Sağdan sola ve yukarıdan aşağıya doğru yazılabilir. Harfler ayrı ayrı yazılır ve kelimeler arasında “:” işareti vardır.
Uygur Alfabesi
8.yüzyıl ile 18.yüzyıl arasında kullanılmıştır. 4’ü sesli 14’ü sessiz olmak üzere Uygur alfabesi 18 harften oluşmaktadır. Sağdan sola doğru yazılır. Harflerin başta, ortada ve sonra farklı biçimleri vardır. Harfler ayrı ayrı yazılır, ancak bazı harfler bitişik yazılır.
Arap Alfabesi
11.yüzyıl ile 20.yüzyıl arasında kullanılmıştır. Arap alfabesi 3’i sesli 27’si sessiz olmak üzere 29 harften oluşur. Sağdan sola doğru yazılır. Harflerin başta, ortada ve sonda farklı biçimleri vardır. Harflerin ayrı ya da bitişik yazılmasının kuralları vardır.
Latin Alfabesi
20.yüzyıldan itibaren kullanılmaya başlanmıştır. 8’i sesli 21’i sessiz olmak üzere 29 harften oluşmaktadır. Soldan sağa doğru yazılır. Harfler ayrı ayrı yazılır. Ancak harfler el yazısında bitişik yazılabilir.
Büyük ve küçük harfler diye farklı şekiller mevcuttur. Bugün kullandığımız Türk alfabesi Latin harfleri esas alınarak 01.11.1928 gün ve 1353 sayılı kanunla kabul edilmiştir.
Kiril Alfabesi
20.yüzyıl başlarından itibaren kullanılmaktadır. 40 harften oluşmaktadır. Sesli ve sessiz harf sayıarı ülkeden ülkeye değişiklik göstermektedir. (Sovyet sosyalist Cumhuriyetler birliği hâkimiyeti altında yaşayan Türk topluluklarına Kiril alfabesi temelli değişik alfabeler dayatmıştır.
Türkler topluluklarının bir araya gelmesini önlemek amacıyla bu uygulama yapılmıştır.) soldan sağa doru yazılır. Harfler ayrı ayrı yazılmaktadır. Latin alfabesiyle benzer yönleri oldukça fazladır.
Türk Dilinin Gelişmesinde Lehçe Şive ve Ağız
Lehçe
Bir dilin metinlerle takip edilemeyen dönemlerinde o dilden ayrılmış, çok büyük fonetik (ses bilgisi) ve morfolojik (yapı bilgisi) farklılıklar gösteren dilin kollarıdır.
Ural dağlarının batısında konuşulan Çuvaşça ve Sibirya’da konuşulan Yakutça Türkçe’nin lehçeleridir. Şu an itibari ileTürklerin bilinen en eski yazılı kaynağı Orhun Abideleri olduğuna göre Çuvaşça ve Yakutça Orhun Abideleri’nin yazıldığı dönemden çok eski bir dönemde Türklerin dilinden ayrılmış Türk dilinin kollarıdır.
Şive
Bir dilin metinlerle takip edilebilen dönemlerinde o dilden ayrılmış çok küçük ses ve şekil farklılıkları gösteren dilin kollarıdır. Türkiye Türkçesi, Kazak Türkçesi, Kırgız Türkçesi, Özbek Türkçesi, Azerbaycan Türkçesi, Tatar Türkçesi, Başkurt Türkçesi, Nogay Türkçesi, Türkmen Türkçesi vb. Türk dilinin şiveleridir.
Ağız
Bir şive içerisinde sadece söyleyiş (telaffuz) farklılıkları gösteren bölgeden bölgeye şehirden şehire değişebilen dilin küçük kollarıdır. Türkün dilinin şivelerinden biri olan Türkiye Türkçesinde birçok ağız mevcuttur. Hemen hemen her ilin kendine özgü ağzı vardır. Bunlar; İstanbul ağzı, Konya ağzı, Aydın ağzı vb. gibi örnekler ile açıklayabiliriz.
