X ve Y Teorisi aslında Douglas Mc. Gregor; Dr. Mayo’nun çalışmalarından esinlenmiştir. Önce Taylor, Fayol ve Weber’in geliştirdiği Klasik Yönetim Yaklaşımını tarif etmiş ve buna “X” teorisi adını vermiştir.
Buna karşı “Bireysel ve Örgütsel Amaçların Kaynaştırılması” adını verdiği Neoklasik Yönetim Yaklaşımına “Y” teorisi vermiştir. (X ve Y Teorisi)
1960’larda sosyal psikolog Douglas McGregor, yöneticilerin, çalışanlarını neyin motive ettiği konusundaki inançlarının yönetim tarzlarını nasıl etkileyebileceğini açıklayan iki zıt teori geliştirdi. Bunları Teori X ve Teori Y olarak adlandırdı. Bu teoriler bugün bile önemli olmaya devam ediyor.
Kullandığınız yaklaşım, ekip üyelerinizi motive etme yeteneğiniz üzerinde önemli bir etkiye sahip olacaktır. Bu nedenle, onları neyin motive ettiğine dair algınızın yönetim tarzınızı nasıl şekillendirebileceğini anlamak önemlidir.
X ve Y teorisi aslında ekip üyeleri üzerinde etkili olan iki temel faktördür. x ve y kuramını incelediğimizde bunları anlayabiliriz.
X Teorisi
- Ortalama insan yapısı gereği tembeldir, işi sevmez ve mümkün olduğunca az çalışır.
- Ortalama insan işi sevmediğinden dolayı zorlanmalı, kontrol edilmeli, yöneltilmeli ve örgüt amaçlarına ulaşmak için ceza tahdidi altında tutulmalıdır.
- Normal bir insan yönetilmeyi ister, sorumluluktan kaçar, hırslı değildir, her şey kendiliğinden olsun, kendisine yük düşmesin ister.
- Ortalama insan, yapı olarak bencildir, örgütün amaçlarına karşı kayıtsızdır.
- Ortalama insan, yapısı gereği gelişime karşı direnç gösterir.
- Ortalama insan, pek akıllı değildir.
Y Teorisi
- İşletmede insanların çaba harcaması oyun ve dinlenme kadar doğaldır ve normal insan iş yapmayı sever ve ondan tatmin eder.
- Sıkı kontrol ve ceza tehdidi insanı, organizasyon amaçlarına yöneltecek tek yol değil, insan kendi kendini yöneltme ve kontrol yoluyla organizasyonda daha başarılı olacaktır.
- Amaçlara bağlılık, onları elde edilmesi ile ilgili sunulan psiko-sosyal ve kişilik ihtiyaçlarını karşılama gibi ödüllere bağlıdır.
- Uygun şartlar sağlandığı zaman normal insan sorumluluk almanın yanında, onu aramayı da öğrenir. Sorumluluktan kaçma insanın doğuştan bir özelliği değil. Kötü yönetim anlayışlarının insanları olumsuz etkilemesinin sonucudur.
- Organizasyon sorunlarının çözümünde gerekli olan kavramsal beceri ve sorun çözme yetenekleri insanlar arasında sınırlı değildir.
- Sanayide, normal insanın yeteneklerinin sadece bir kısmı değerlendirilebilmektedir.
