Yeme Bozukluğu Nedir?
Yeme bozukluğu, sağlığınızı, duygularınızı ve yaşamın önemli alanlarında işlev görme becerinizi olumsuz yönde etkileyen kalıcı yeme davranışlarıyla ilgili ciddi durumlardır. En yaygın yeme bozuklukları, anoreksiya nervoza, bulimiya nervoza ve aşırı yeme bozukluğudur.
Yeme bozuklukları kalbe, sindirim sistemine, kemiklere, dişlere ve ağza zarar verebilir ve başka hastalıklara yol açabilir. Yeme bozuklukları, genellikle ergenlik çağında gelişse de diğer yaşlarda da gelişebilmektedir. Tedavi ile daha sağlıklı beslenme alışkanlıklarına dönülebilir.
Yeme Bozuklukları Türleri ve Belirtileri Nelerdir?
Yeme bozukluğunun türüne göre belirtiler değişir. Anoreksiya nervoza, bulimia nervoza ve aşırı yeme bozukluğu en yaygın yeme bozukluklarıdır.
Bulimia Nervosa
Bulimia nervoza ciddi olarak yaşamı tehdit eden bir yeme bozukluğudur. Bulimia’nız olduğunda, yemeğiniz üzerinde kontrol eksikliği hissetmenizi içeren duygusal veya fiziksel durumlar yaşarsınız. Bulimia nervozalı bireyler hafif zayıf, normal kilolu, fazla kilolu ve hatta obez olabilir. Bir kişinin bulimia nervoza olabileceğine dair olası işaretler şunları içerir:
- Yemeklerden hemen sonra sık sık tuvalete gitme
- Büyük miktarlarda kaybolan veya açıklanamayan boş ambalajlar ve yiyecek kapları
- Kronik boğaz ağrısı
- Yanaklarda tükürük bezlerinin şişmesi
- Mide asidi tarafından diş minesinin aşınmasından kaynaklanan diş çürüğü
- Mide ekşimesi ve Reflü
- Müshil veya diyet haplarını kötüye kullanma
- Tekrarlayan ve sebebi açıklanamayan ishal
- Baş dönmesi veya bayılma hissi
Anoreksiya Nervoza
Anoreksiya nervoza, boy ve yaşa göre düşük kilo ile sonuçlanan kendi kendine açlık ve kilo kaybı ile orantılıdır. Anoreksi, opioid kullanım bozukluğu dışındaki herhangi bir psikiyatrik tanı arasında en yüksek ölüm oranına sahiptir ve çok ciddi bir durum olabilir. Anoreksiya nervozadaki durum, yoğun kilo alma veya şişmanlama korkusundan kaynaklanır. Bazı anoreksiyalı bireyler kilo almaya çalıştıklarını söyleseler de davranışları bu niyetle tutarlı olmamaktadır.
Anoreksiya nervoza tedavisi, etkilenenlerin yeme ve kilo kontrol davranışlarını normalleştirmelerine ve kilolarını geri kazanmalarına yardımcı olmayı içerir. Birlikte ortaya çıkan herhangi bir psikiyatrik veya tıbbi durumun tıbbi değerlendirmesi ve tedavisi, tedavi planının önemli bir bileşenidir.
Aşırı (Tıkınırcasına) Yeme Bozukluğu
Aşırı yeme bozukluğunuz olduğunda, düzenli olarak çok fazla yemek yersiniz (aşırı yemek yeme) ve yemeğiniz üzerinde kontrol eksikliği hissedersiniz. Aç olmasanız bile hızlı yiyebilir veya amaçlanandan daha fazla yemek yiyebilirsiniz ve doyduktan sonra bile uzun süre yemeye devam edebilirsiniz. Bu davranışınızdan ve yediğiniz yiyecek miktarından dolayı kendinizi suçlu, tiksinti veya utanç hissedebilirsiniz. Utanç, aşırı yemeğinizi gizlemek için tek başına yemek yemenize neden olabilir. Bir kişinin aşırı yemek yeme hastası olabileceğine dair olası işaretler şunları içerir:
- Normalden daha hızlı yemek tüketmek
- Rahatsızlık dolu olana kadar yemek
- Aç hissetmediğinizde çok miktarda yemek tüketmek
- Ne kadar yemek yediğinden utandığı için yalnız yemek
- Kendinden tiksinme, sonradan depresyonda veya çok suçluluk hissetme
Ruminasyon Bozukluğu
Geviş getirme bozukluğu, yedikten sonra yiyeceğin tekrar tekrar kusması ve yeniden çiğnenmesini içerir, bu şekilde yutulan yiyecekler gönüllü olarak ağza geri getirilir ve yeniden çiğnenir, yeniden yutulur veya tükürülür. Ruminasyon bozukluğu bebeklik, çocukluk ve ergenlik döneminde veya yetişkinlikte ortaya çıkabilir.
Kaçınan / Kısıtlayıcı Gıda Alım Bozukluğu
Kaçınan / kısıtlayıcı gıda alım bozukluğu, beslenme ihtiyaçlarını karşılamada kalıcı başarısızlık ve aşırı seçici yeme ile sonuçlanan, yemede bir rahatsızlık içeren, yakın zamanda tanımlanmış bir yeme bozukluğudur. Bu durumun sebebi şunlara bağlı olabilir;
- İştahsızlık veya yemek yemeğe ilgisizlik.
- Boğulma korkusu, bulantı, kusma, kabızlık, alerjik reaksiyon vb. gibi yeme sonuçlarıyla ilgili kaygı veya endişe duymak.
- Önemli beslenme yetersizliği.
- Sosyal işleyişe müdahale (başkalarıyla yemek yiyememe gibi).
Yeme Bozukluğu Nedenleri
Yeme bozukluklarının kesin nedeni bilinmemektedir. Diğer akıl hastalıklarında olduğu gibi, aşağıdakiler gibi birçok neden olabilir:
Genetik: Bazı insanlar yeme bozukluğu geliştirme riskini artıran genlere sahip olabilir. Beyin kimyasallarındaki değişiklikler gibi biyolojik faktörler yeme bozukluklarında rol oynayabilir.
Psikolojik :Yeme bozukluğu olan kişiler, bozukluğa katkıda bulunan psikolojik ve duygusal problemlere sahip olabilir. Düşük benlik saygısı, mükemmeliyetçilik, dürtüsel davranış ve sorunlu ilişkilere sahip olabilirler.
Yeme Bozukluğu Tedavisi Nedir?
Yeme bozukluğunun tedavisi genellikle psikologlar, yeme bozuklukları konusunda deneyime sahip sağlık çalışanları ve psikoteknik uygulamalar olabilmektedir. Tedavi, özel yeme bozukluğunuzun türüne bağlıdır. Ancak genel olarak, tipik olarak beslenme eğitimi, psikoterapi ve ilaç tedavisini içerir.
Psikoterapi açısından tedavi yöntemine baktığımızda;
Psikoterapi, sağlıksız alışkanlıkları sağlıklı olanlarla nasıl değiştireceğinizi öğrenmenize yardımcı olabilir.
İlaç tedavisi açısından ise;
İlaç, yeme bozukluğunu tedavi edemez. Bununla birlikte, bazı ilaçlar, aşırı yeme veya boşaltma dürtülerini kontrol etmenize veya yiyecek ve diyetle ilgili aşırı meşguliyetleri yönetmenize yardımcı olabilir.
