Henry Fayol
Yönetim Süreci Teorisi, Taylor ya da Bilimsel Yönetim Yaklaşımı, daha çok iş tasarımı ve işlerin yapılış biçimi üzerinde dururken Fayol, yönetim süreci yaklaşımı (yönetsel teori) ortaya atarak örgütün bütününü ele almaya çalışmıştır.
Diğer bir ifadeyle, bilimsel yönetim yaklaşımı, verimlilik üzerine odaklanırken, yönetim süreci yaklaşımı örgüte bütünsel olarak yaklaşmaktadır.
Yönetim düşüncesine önemli katkılarda bulunan Fayol, 1916 yılında Fransa’da Genel ve Endüstriyel Yönetim (Administration Industrielle et Generale) adlı kitabını yayımlamıştır.
Fayol eserinde, yönetimin yerine getirmesi gereken beş temel işlev belirlemiştir;
- Planlama
- Örgütleme
- Yöneltme
- Eşgüdümleme
- Denetim
Fayol, 1860’da iflasın eşiğindeki bir maden ve metalürji işletmesine girerek 1888 yılında genel müdürlüğe getirilmiştir. Bu görevde kaldığı 30 yıl boyunca, şirketi çok güçlü bir mali duruma kavuşturmuştur. Fayol ile Taylor, birbirlerine rakip olmaktan çok tamamlayıcı fikirler ve ilkeler ortaya koymuşlardır.
Taylor öğrenimini tamamlamadan önce iş hayatına işçilik düzeyinde başlamış, bunun sonucu olarak üretim yönetimiyle ilgilenmiş, ilkelerini de atölye düzeyinde çalışmalar ve yaptığı deneylerle, yani aşağıdan yukarıya doğru geliştirmiştir.
Buna karşılık, Fayol öğrenimini tamamladıktan sonra alt kademeden ama başlangıçta yönetici olarak iş hayatına atılmış; üretimle değil, genel yönetim olaylarıyla ilgilenmiş, ilkelerini de yönetim düzeyinden, yani yukarıdan aşağıya doğru saptamıştır.
Yine Taylor’dan farklı olarak, iş yaşamında tek bir şirkette (tam 58 yıl) çalışmış, yaşadığı dönemde Fransa’da bile Taylorizm egemen olmuş ve ölümünden çok sonra yıldızı parlamış ve koyduğu ilkelerin, yönetim biliminin gelişmesindeki büyük payı daha iyi anlaşılmıştır.
Yönetim olayını tepe yönetimi bakış açısıyla ele alan Fayol, yönetim biliminin evrensel olduğunu ve birtakım ilkelere bağlı olarak birtakım fonksiyonlarla yürütüldüğünü belirtmiştir.
Fayol. Genel ve Endüstriyel Yönetim adlı kitabını 1916 yılında yayınlamıştır. Bu eser, bir sanayi işletmesinde bulunan başlıca faaliyetleri sınıflandırarak 6 fonksiyon halinde göstermektedir.
- Teknik(üretim)
- Ticari(satın alma, satışa ve mübadele)
- Mali(finansal)
- Muhasebe
- Güvenlik
- Yönetim
Fayol da Taylor gibi, yöneticiliğin teknik bilgiden farklı olduğunu, işçi için gerekli bilginin teknik bilgi olup, orta ve üst kademelere doğru çıkıldıkça teknik bilgi ihtiyacının yerine giderek artan ölçüde yönetim bilgisi ihtiyacının aldığını ileri sürmüştür.
Bu ana fikirden hareket edip, yönetim ilkelerinin öğretilebileceğini belirterek, yöneticinin eğitiminin önemi ve gereği üzerinde ısrarla durmuştur.
Fayol ayrıntılı olarak ele aldığı yönetim fonksiyonunu da bölümlendirip, “planlama”, ”örgütleme”, “yöneltme”, “koordinasyon” ve “denetim” fonksiyonları şeklinde sınıflandırması da, hemen hemen bugünkü ayırımın aynıdır.
